CSE ve DOI Numarası Uygulamaları
Modern akademik yayıncılığın en önemli bileşenlerinden biri olan DOI (Digital Object Identifier), dijital içeriklerin kalıcı ve güvenilir şekilde tanımlanmasını sağlayan benzersiz bir koddur. Bilimsel makalelerden veri setlerine, kitap bölümlerinden konferans bildirilerine kadar geniş bir yelpazede kullanılan DOI numaraları, dijital içeriklere hem erişimi kolaylaştırır hem de kaynakların izlenebilirliğini garanti altına alır. Özellikle CSE (Council of Science Editors) stiliyle yapılan akademik yazımda, DOI kullanımı yalnızca teknik bir tercih değil; aynı zamanda bilimsel yazının etik ve şeffaflık gereksinimlerini karşılayan bir zorunluluktur.
Bu yazıda, CSE stiline göre DOI numarasının nasıl kullanılacağı, kaynakçadaki yerleşimi, metin içi atıf ilişkisi, önemli yazım kuralları, doğru DOI biçimleri, yaygın hatalar ve DOI’nin bilimsel yayıncılıktaki rolü detaylı bir şekilde ele alınacaktır.
DOI Nedir?
DOI (Digital Object Identifier), dijital bir nesnenin (örneğin makale, rapor, video, veri seti) benzersiz kimliğidir. Bir nevi dijital bir “ISBN” numarası gibi düşünebilirsiniz. DOI sayesinde:
-
Kaynağın konumu değişse bile içeriğe erişim devam eder.
-
Kaynaklar arasındaki bağlantılar kalıcı hale gelir.
-
Kaynağın telif hakkı, versiyon, güncellenme durumu gibi bilgileri izlenebilir.
-
Akademik atıf sistemleriyle uyumluluk sağlanır.
DOI Örnekleri:
-
10.1038/s41586-021-03503-5 -
10.1007/s00500-022-07049-3
CSE stilinde DOI, mutlaka aktif bağlantı (URL biçiminde) verilmelidir:
➡️ https://doi.org/10.1038/s41586-021-03503-5
CSE Stilinde DOI Nasıl Kullanılır?
1. DOI, Kaynakçanın En Sonuna Eklenmelidir
CSE stilinde, eğer bir yayının DOI numarası varsa bu bilgi kaynakça girişinin en sonuna, tam bağlantı şeklinde eklenmelidir.
Format:
Yazar Soyadı Ad Baş Harfi. Yıl. Makale başlığı. Dergi adı. Cilt(Sayı):Sayfa. https://doi.org/DOI
Örnek:
Kaya H, Demirtaş M. 2023. Machine learning in ecological modeling. Ecol Inform. 72(3):110–117. https://doi.org/10.1016/j.ecoinf.2023.101178
2. DOI’nin “doi:” ile Başlaması Yanlıştır
CSE stilinde yalnızca https://doi.org/ biçimi kullanılır. “doi:” şeklinde başlayan veya sadece DOI kodu verilen biçimler hatalıdır.
✅ Doğru:https://doi.org/10.1007/s00500-022-07049-3
❌ Yanlış:doi:10.1007/s00500-022-07049-310.1007/s00500-022-07049-3
Metin İçi Atıfta DOI Kullanılır mı?
Hayır. CSE stilinde DOI numarası metin içinde gösterilmez. Metin içi atıflar sadece yazar ve yıl (veya numara sistemiyle) yazılır. DOI sadece kaynakçada yer alır.
Metin içi örnek (Ad-Tarih):
Çevresel faktörlerin biyolojik çeşitliliğe etkisi daha önce de vurgulanmıştır (Kaya ve Demirtaş 2023).
Hangi Tür Yayınlarda DOI Kullanılmalı?
CSE stiline göre, DOI numarası mevcutsa aşağıdaki türlerde zorunlu olarak kullanılmalıdır:
-
Hakemli dergi makaleleri
-
Konferans bildirileri (yayınlanmış)
-
Akademik kitap bölümleri
-
Ön baskılar (preprint’ler)
-
Veri setleri (DOI almış)
-
Dijital teknik raporlar
-
Yazılım / kod depoları (eğer DOI verilmişse)
DOI Olmayan Yayınlar Nasıl Gösterilir?
Eğer kaynakta DOI yoksa:
-
URL verilir (varsa)
-
Erişim tarihi mutlaka eklenir:
[accessed yıl ay gün]
Örnek:
Ergin B. 2023. Energy transition in Turkey. World Energy Review. [accessed 2023 Nov 15]. https://worldenergy.org.tr/transitionturkey
DOI Numarası Nasıl Doğrulanır?
-
DOI numaralarının geçerli olup olmadığını kontrol etmek için:
🔗 https://www.doi.org/ -
Ayrıca CrossRef, DataCite, Zenodo, ORCID gibi platformlar üzerinden de kontrol yapılabilir.
DOI ve Açık Erişim Yayınlar
Açık erişimli yayınlarda DOI numarası neredeyse her zaman bulunur. Bu, kaynakların:
-
Kalıcı hale gelmesini
-
Daha hızlı atıf almasını
-
Daha kolay indekslenmesini sağlar.
Özellikle açık erişim arşivleri (örneğin bioRxiv, arXiv, Zenodo) her kayıt için otomatik DOI üretir.
DOI ile İlgili Sık Yapılan Hatalar
| Hata | Açıklama | CSE’ye Uygun Biçimi |
|---|---|---|
| DOI’yi metin içine yazmak | Gereksiz bilgi yükü olur | Yalnızca kaynakçaya eklenmeli |
| “doi:” ile başlatmak | CSE bunu desteklemez | https://doi.org/... biçimi şart |
| DOI kodunu bağlantısız yazmak | Tıklanabilirlik ve izlenebilirlik kaybolur | Tam URL biçiminde yazılmalı |
| Kaynakta DOI varken eklememek | Atıf izlenebilirliğini bozar | Mutlaka eklenmeli |
| URL ile DOI’yi aynı anda vermek | Gereksiz tekrar olur | DOI varsa URL verilmez |
DOI ile Referans Yazımında Pratik Öneriler
-
DOI varsa her zaman kullanın, URL’ye gerek kalmaz.
-
Bir kaynak DOI’sini doğrulamak için → https://doi.org adresini kullanın.
-
DOI’nizi bağlantı biçiminde (https://doi.org/…) yazmayı alışkanlık hâline getirin.
-
Referans yönetim yazılımlarında DOI alanını boş bırakmayın.
-
Word, Zotero, EndNote gibi yazılımlarla yazarken CSE biçimine özel stiller seçin.
DOI ile İlgili Uygulamalı Kaynakça Örnekleri
-
Dergi Makalesi:
Şahin M, Karakaş Y. 2023. Soil microbiota under different irrigation systems. Agron J. 118(2):245–256. https://doi.org/10.2134/agronj2023.02.0098
-
Ön Baskı:
Aydın A, Koç B. 2023. Genetic algorithms for crop optimization [preprint]. bioRxiv. https://doi.org/10.1101/2023.05.16.541202
-
Kitap Bölümü:
Yılmaz R. 2022. Climate resilience in agriculture. In: Demir K, editor. Agricultural Sustainability Studies. Berlin (DE): Springer. p. 44–62. https://doi.org/10.1007/978-3-031-04568-1_3
-
Veri Seti:
TÜBİTAK. 2023. National greenhouse gas emissions data [dataset]. https://doi.org/10.5281/zenodo.7923165
Sonuç
DOI (Digital Object Identifier), günümüz bilimsel dünyasında sadece teknik bir kod değil, aynı zamanda akademik iletişimin belkemiğidir. Özellikle dijital yayınların artışı ve bilgiye erişimin hızlanması, DOI’yi vazgeçilmez kılmıştır. CSE stilinde ise DOI kullanımı yalnızca önerilen bir ayrıntı değil, standart bir gereklilik hâline gelmiştir.
Bu yazıda, CSE stiline göre DOI numaralarının nasıl kullanılması gerektiği, yazım kuralları, kaynakça formatı, sık yapılan hatalar ve çözüm önerileri detaylı şekilde açıklanmıştır. DOI sayesinde akademik kaynaklar kalıcı, izlenebilir ve doğrulanabilir hâle gelir. Bu da araştırmacıların çalışmaları sırasında hem kendilerini hem de okuyucuyu koruma altına almalarını sağlar.
DOI numarasıyla gösterilen kaynaklar, yalnızca bir makaleye işaret etmez; aynı zamanda o bilginin doğruluğu, tarihi, versiyonu ve erişilebilirliğine dair güvence sunar. Bu yönüyle DOI, sadece bir link değil, bilimsel şeffaflığın en temel araçlarından biridir.
CSE stiline uygun yazılmış her kaynakça, DOI numarasıyla daha güçlü, daha güvenilir ve daha profesyonel bir görünüm kazanır. Akademik yazının gelişen dijital dünyada ayakta durabilmesi için, her araştırmacının DOI’nin sunduğu bu gücü doğru biçimde kullanması gerekmektedir.
Akademi Delisi, eğitim ve akademik destek alanında kapsamlı hizmetler sunan öncü bir platformdur. Öğrencilerin akademik başarılarına yön verirken, onları bilgiyle buluşturmayı ve potansiyellerini en üst düzeye çıkarmayı amaç edinmiş bir ekibiz. Sitemiz bünyesinde ödevlerden projelere, tezlerden makalelere kadar geniş bir yelpazede destek sağlıyoruz. Alanında uzman yazarlarımız, öğrencilere özgün içerikler sunarken, aynı zamanda onlara araştırma, analiz ve yazım konularında rehberlik ederek kendilerini geliştirmelerine yardımcı oluyor.
Akademik hayatın zorluklarıyla başa çıkmak artık daha kolay. Akademi Delisi olarak, öğrencilere sadece ödevlerinde değil, aynı zamanda araştırma projelerinde, tez çalışmalarında ve diğer akademik gereksinimlerinde de destek sağlıyoruz. Sunduğumuz kaliteli hizmetler sayesinde öğrenciler zamanlarını daha verimli bir şekilde kullanabilirler. Uzman ekibimiz, her bir öğrencinin ihtiyaçlarına özel çözümler üreterek, onların akademik hedeflerine ulaşmalarına katkı sağlar.
Gelişmiş kaynaklara erişimden akademik yazım kurallarına, araştırma yöntemlerinden kaynakça oluşturmaya kadar her aşamada öğrencilere destek sunan Akademi Delisi, eğitimde yeni bir perspektif sunuyor. Amacımız, öğrencilere sadece geçici çözümler değil, aynı zamanda uzun vadeli öğrenme ve başarıya giden yolda rehberlik etmektir.
akademik yazımda doi bilimsel yazımda doi cse academic writing cse citation best practice cse citation doi kullanımı cse citation hataları cse citation örnekleri cse citation software cse citation veri seti cse doi uygulamaları cse formatında doi nasıl yazılır cse ile açık erişim kaynak cse kaynak türleri cse kaynakça doi örneği cse kaynakça oluşturucu cse makale atıfı doi cse makale kaynakça cse metin içi atıf ve doi cse open access doi cse stilinde doğru kaynak gösterimi cse stilinde makale yazımı cse style doi linki cse style guide cse ve kaynak güvenilirliği cse yazımında doi digital object identifier cse dijital kaynak doğrulama cse dijital kaynak gösterimi doi adresi cse doi doğrulama doi ekleme zorunluluğu doi ile kitap bölümü cse doi ile makale gösterimi doi link yazımı cse doi linki nasıl yazılır doi nasıl kullanılır doi nedir cse doi’li kaynak gösterme github doi cse güncel cse kaynak gösterimi kaynak gösterme teknikleri kaynakça biçimi cse kaynakça formatı cse kaynakça sonunda doi yazımı open science doi kullanımı preprint doi cse referans yönetimi cse veri seti citation cse yazılım kaynakça cse zenodo veri kümesi cse