CSE Sisteminde Güncellenen Kaynaklar
Bilimsel kaynakların doğası gereği dinamik olması, güncel bilgiye ulaşmayı kolaylaştırırken aynı zamanda alıntılama ve kaynakça oluşturma süreçlerini karmaşıklaştırabilir. Birçok akademik çalışma, internette sürekli olarak güncellenen makaleler, veri setleri, açık kaynak yazılımlar veya dijital platformlardan elde edilen bilgilerle desteklenmektedir. Bu durum, araştırmacıların ve yazarların kullandıkları kaynakların hangi sürümüne atıfta bulunduklarını doğru şekilde belirtmelerini zorunlu kılar. İşte tam bu noktada, Council of Science Editors (CSE) stili, güncellenen içeriklerin kaynakça ve metin içi atıf sistemine nasıl entegre edileceği konusunda yol gösterici bir yapı sunar.
Bu yazıda, CSE sistemine göre güncellenen kaynakların nasıl gösterilmesi gerektiği, erişim tarihi ve versiyon numarasının nasıl yazılacağı, dijital yayınların takip edilebilirliğinin nasıl sağlanacağı, güncelleme geçmişine dair etik kurallar ve sık yapılan hatalar ayrıntılı olarak ele alınacaktır.
Güncellenen Kaynak Nedir?
Güncellenen kaynaklar; yayımlandıktan sonra içeriklerinde değişiklik yapılan, yeni verilerle genişletilen ya da önceki bilgileri revize edilen dijital ya da basılı içeriklerdir. Bu tür kaynaklara örnek olarak şunlar verilebilir:
-
Online ansiklopediler (örneğin: Wikipedia, Britannica)
-
Ön baskılar (preprint’ler) ve açık erişimli makaleler
-
Çevrimiçi resmi raporlar ve kılavuzlar (WHO, CDC gibi kurumlar)
-
Sürekli güncellenen veri tabanları ve istatistik portalları
-
Açık kaynak kod depoları (GitHub gibi)
-
E-kitaplar ve dijital ders materyalleri
Bu içeriklerde güncelleme zamanına atıfta bulunmak, çalışmanın dayandığı bilginin hangi sürümde olduğunu belirtmek açısından hayati önem taşır.
CSE Stilinde Güncellenen Kaynak Gösteriminin Temel İlkeleri
1. Versiyon veya Sürüm Bilgisi Eklenmelidir
Eğer bir içeriğin versiyon numarası (v1.1, rev3, güncellenmiş baskı vb.) varsa bu bilgi yayının başlığından hemen sonra köşeli parantez içinde belirtilmelidir.
Örnek:
Arslan T. 2022. Türkiye enerji tüketimi analizi [updated version]. EnerjiRaporu. [accessed 2023 Dec 5]. https://enerjiraporu.gov.tr/2022-guncelleme
2. Güncellenme Tarihi Açıkça Belirtilmelidir
Güncelleme tarihi ile erişim tarihi birbirinden farklıdır. CSE stilinde her iki tarih de ayrı ayrı verilmelidir.
Format:
[updated: yıl ay gün]; [accessed: yıl ay gün]
Örnek:
[updated 2023 Oct 11]; [accessed 2023 Dec 2]
3. Kaynağın İlk Yayın Tarihi ile Güncellenme Tarihi Birlikte Yazılabilir
Bazı durumlarda hem ilk yayımlandığı tarih hem de güncellendiği tarih önemlidir. Bu durumda CSE kaynakçada önce orijinal yıl, ardından güncelleme bilgisi verilir.
Örnek:
Koç M. 2020. İklim değişikliğinin tarımsal etkileri [updated 2023 May 15]. TarımPolitika Raporları. [accessed 2024 Jan 8]. https://tarimpolitika.gov.tr/rapor2020
CSE Kaynakça Formatı – Güncellenen Kaynaklar
Genel Format:
Yazar Soyadı Adının Baş Harfi. İlk yayın yılı. Başlık [updated yıl ay gün]. Yayıncı. [accessed yıl ay gün]. URL
Örnek 1 – Resmi Rapor:
Sağlık Bakanlığı. 2021. Türkiye sağlık istatistikleri [updated 2023 Sep 5]. Ankara (TR): Sağlık İstatistik Dairesi. [accessed 2024 Jan 10]. https://saglikistatistik.gov.tr/guncel-istatistikler
Örnek 2 – Online Ansiklopedi:
Ekşi Sözlük. 2022. CRISPR teknolojisi maddesi [updated 2023 Nov 12]. [accessed 2023 Nov 15]. https://eksisozluk.com/crispr
Örnek 3 – GitHub Kod Deposu:
Yılmaz B. 2023. BioDataCleaner v3.2 [software]. GitHub. [updated 2024 Jan 5]; [accessed 2024 Jan 6]. https://github.com/byilmaz/biodatacleaner
Metin İçi Atıf – Güncellenen Kaynaklar
Güncellenen bir kaynağa metin içinde atıf yaparken temel olarak yazar soyadı ve ilk yayın yılı kullanılır. Ancak ihtiyaç duyulursa, metin içinde güncellenme bilgisi parantez içi notla verilebilir.
Standart CSE Metin İçi Atıfı:
(Yılmaz 2023)
Güncellenme Notu ile Birlikte:
(Yılmaz 2023, updated 2024)
Güncellenen Kaynaklarda Dikkat Edilmesi Gereken Etik Noktalar
-
Eski içerikten alınan bilginin güncel versiyonda değişmiş olması durumunda kaynak, yeni versiyon bilgisiyle güncellenmelidir.
-
Okuyucunun aynı bilgiye ulaşabilmesi için güncelleme ve erişim tarihi eksiksiz verilmelidir.
-
Geri çekilen veya yayından kaldırılan kaynaklar etik olarak not edilmelidir.
Geri çekilen içerik örneği:
[retrieved version, original document withdrawn on 2024 Feb 1]
Sık Yapılan Hatalar ve CSE’ye Göre Doğru Uygulamalar
| Hatalı Uygulama | Açıklama | Doğru Biçimi |
|---|---|---|
| Güncellenen kaynağın yalnızca ilk tarihini yazmak | Bilginin geçerliliği belirsiz kalır | [updated: yıl ay gün] eklenmeli |
| Sadece erişim tarihi vermek | Kaynak içeriği değişmiş olabilir | Hem güncelleme hem erişim tarihi gerekli |
| Versiyon numarasını yazmamak | Hangi sürüme atıf yapıldığı belirsizleşir | [v2.0], [rev3] gibi bilgiler verilmelidir |
Dijital Araçlar ile Güncellenen Kaynakların Yönetimi
Zotero – Mendeley – EndNote
-
Referans not alanlarına “updated date” bilgisi manuel eklenebilir.
-
Kaynak tipi olarak “web page”, “report” veya “dataset” seçilerek uyum sağlanabilir.
-
URL ve erişim tarihi alanı mutlaka doldurulmalıdır.
Web Archive / Wayback Machine Kullanımı
Güncellenmiş bir içeriğin önceki versiyonuna ulaşmak gerekiyorsa, Wayback Machine bağlantısı da ek olarak verilebilir.
Uygulamalı Örnekler
-
Kamu Kurumu Raporu – Güncellenmiş:
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. 2020. Türkiye su kaynakları değerlendirme raporu [updated 2023 Oct 10]. [accessed 2024 Jan 12]. https://csb.gov.tr/su-raporu-2020
-
Online Eğitim İçeriği:
Khan Academy. 2022. DNA replication
[updated 2023 Dec 1]. [accessed 2024 Jan 5]. https://khanacademy.org/dna-replication
-
Güncellenen Wikipedia Sayfası:
Wikipedia contributors. 2023. RNA interference. Wikipedia, The Free Encyclopedia [updated 2024 Jan 2]. [accessed 2024 Jan 12]. https://en.wikipedia.org/wiki/RNA_interference
Sonuç
Güncellenen kaynaklar, dijital bilginin sürekli evrildiği çağımızda bilimsel yazımın kaçınılmaz bir parçasıdır. Özellikle çevrimiçi yayınların, veri setlerinin, açık erişim materyallerin ve yazılımların her geçen gün yeni bilgilerle zenginleşmesi; araştırmacılara büyük bir imkân sunarken aynı zamanda ciddi bir sorumluluk da yüklemektedir. Bu noktada CSE stilinin sunduğu açık ve sistematik kurallar, güncellenen içeriklerin akademik metinlerde şeffaf, takip edilebilir ve doğru şekilde gösterilmesini sağlar.
Bu yazıda, CSE sistemine göre güncellenen kaynakların nasıl yazılması gerektiği, hangi durumlarda zaman bilgisi ve versiyon numarası verilmesi gerektiği detaylı biçimde incelenmiştir. Doğru tarih, versiyon ve erişim bilgileriyle hazırlanmış bir kaynakça; sadece metnin biçimsel kalitesini değil, bilginin bilimsel geçerliliğini de doğrudan etkiler.
Yazarlar için en kritik sorumluluklardan biri, alıntıladıkları kaynağın hangi sürümüne dayandıklarını açıkça ifade etmektir. Bu hem etik bir yükümlülük hem de okuyucuya karşı güvenilir bir tutumdur. Güncellenen kaynaklar yalnızca yeni bilgilere ulaşma kapısını aralamaz, aynı zamanda bilginin zaman içinde nasıl evrildiğini de gösterir. CSE stili, bu evrimi bilimsel yazının içine güvenle yerleştirebilmek için gereken tüm araçları sunar.
Dolayısıyla, CSE sisteminde güncellenen kaynakların eksiksiz ve doğru biçimde yazılması, günümüzün dinamik bilgi ortamında bilimsel sorumluluğun temel taşıdır. Bu disiplinli yaklaşım, yalnızca bireysel yazım kalitesini değil, aynı zamanda bilimsel topluluğun ortak güvenini de besler.
Akademi Delisi, eğitim ve akademik destek alanında kapsamlı hizmetler sunan öncü bir platformdur. Öğrencilerin akademik başarılarına yön verirken, onları bilgiyle buluşturmayı ve potansiyellerini en üst düzeye çıkarmayı amaç edinmiş bir ekibiz. Sitemiz bünyesinde ödevlerden projelere, tezlerden makalelere kadar geniş bir yelpazede destek sağlıyoruz. Alanında uzman yazarlarımız, öğrencilere özgün içerikler sunarken, aynı zamanda onlara araştırma, analiz ve yazım konularında rehberlik ederek kendilerini geliştirmelerine yardımcı oluyor.
Akademik hayatın zorluklarıyla başa çıkmak artık daha kolay. Akademi Delisi olarak, öğrencilere sadece ödevlerinde değil, aynı zamanda araştırma projelerinde, tez çalışmalarında ve diğer akademik gereksinimlerinde de destek sağlıyoruz. Sunduğumuz kaliteli hizmetler sayesinde öğrenciler zamanlarını daha verimli bir şekilde kullanabilirler. Uzman ekibimiz, her bir öğrencinin ihtiyaçlarına özel çözümler üreterek, onların akademik hedeflerine ulaşmalarına katkı sağlar.
Gelişmiş kaynaklara erişimden akademik yazım kurallarına, araştırma yöntemlerinden kaynakça oluşturmaya kadar her aşamada öğrencilere destek sunan Akademi Delisi, eğitimde yeni bir perspektif sunuyor. Amacımız, öğrencilere sadece geçici çözümler değil, aynı zamanda uzun vadeli öğrenme ve başarıya giden yolda rehberlik etmektir.
açık kaynak güncelleme tarihi citation updated version cse cse access date and update cse citation güncel kaynak cse citation updated date cse citation versioning cse citation web archive cse erişim bilgisi cse güncellenen kaynak cse güncellenen veriler cse internet verisi gösterimi cse kaynak gösterme kuralları cse kaynak yazımı örnekleri cse preprint updated CSE style citation example CSE style source revision cse tarihli kaynak yazımı cse time-sensitive reference cse timestamp updated cse updated article format cse updated citation rule cse updated Wikipedia cse web kaynak güncelleme değişen veri kaynakça digital source cse style dynamic content cse citation dynamic source cse format erişim tarihi ve güncelleme tarihi güncellenen makale atıf güncellenen veri seti cse güncellenmiş içerik kaynakça güncellenmiş kaynak yazımı internet kaynağı güncelleme cse kaynakta revizyon belirtme cse online kaynak cse citation online rapor güncelleme cse revize edilmiş kaynak gösterimi cse source update yazımı cse updated citation example cse updated date format cse updated software citation cse updated source cse updated URL cse citation versiyon numarası cse citation wayback machine cse web erişim tarih cse web site güncelleme tarihi yazılım güncelleme atıf cse