CSE ile Zaman Damgası Kullanımı
Akademik yazımda güvenilirlik ve doğruluk, yalnızca bilginin içeriğiyle değil, aynı zamanda bilginin ne zaman elde edildiğiyle de doğrudan ilişkilidir. Bu bağlamda, bilimsel belgelerde ve dijital kaynaklarda zaman damgası (timestamp) kullanımı giderek daha büyük bir önem kazanmaktadır. Zaman damgası, bir verinin, belgenin ya da dijital içeriğin oluşturulma veya erişilme tarihini ve saatini açıkça belirtir. Council of Science Editors (CSE) stili ise bu zaman bilgisinin nasıl sunulması gerektiği konusunda belirli kurallar ve öneriler geliştirmiştir. Özellikle çevrimiçi kaynaklar, video içerikler, ön baskılar (preprints), veri setleri ve yazılım referanslarında zaman damgası, bilgilerin geçerliliğini koruma ve izlenebilirliğini artırma amacıyla kullanılır. Bu yazıda, CSE formatında zaman damgasının nasıl kullanılacağı, hangi tür kaynaklarda gerekli olduğu, yazım kuralları, örnekler ve sık yapılan hatalar detaylı biçimde incelenecektir.
Zaman Damgası Nedir?
Zaman damgası; belirli bir bilginin, olayın veya dijital nesnenin oluşturulduğu, güncellendiği ya da erişildiği zamanın tarih ve saat bilgisiyle belgelenmesidir.
Akademik yazımda şu alanlarda kullanılır:
-
Çevrimiçi içeriklerde erişim tarihi
-
Veri setlerinde oluşturulma zamanı
-
Webinar/video sunumlarında izlenme zamanı
-
Dinamik URL’lerde (güncellenebilir içerikler)
-
Sürüm bilgisi olan yazılım veya kodlarda
CSE Stilinde Zaman Damgası Kullanımı: Temel İlkeler
CSE, zaman damgasının yalnızca gerekli olduğu durumlarda ve standart bir biçimde yazılmasını önerir. Bu biçim, hem kısa hem de uluslararası anlaşılır olmalıdır.
1. [accessed gün ay yıl] Biçimi
Çevrimiçi içeriklerde en yaygın kullanım biçimi budur. CSE’ye göre tarih İngilizce ay adıyla yazılır ve arada virgül kullanılmaz.
Örnekler:
-
[accessed 2024 Apr 13]
-
[accessed 2023 Nov 30]
2. Saat Bilgisi Gerekirse UTC Belirtilmeli
Zaman damgasına saat eklenmesi gerekiyorsa, zaman dilimiyle birlikte verilir.
Örnek:
-
[accessed 2024 Apr 13 15:42 UTC]
Bu durum özellikle veri setleri, API erişimi, canlı yayın kayıtları gibi içeriklerde önemlidir.
Zaman Damgası Gerektiren Yayın Türleri
| Kaynak Türü | Zaman Damgası Gerekli mi? | Açıklama |
|---|---|---|
| Web sayfası | Evet | İçerik değişebilir |
| Video sunum / webinar | Evet (tarih + saat önerilir) | Canlı izleme zamanı önemli olabilir |
| Ön baskı (preprint) | Evet | Güncelleme riski vardır |
| Yazılım / kod deposu | Evet | Versiyonlama önemlidir |
| Basılı kitap / dergi | Hayır | Statik içerik |
CSE Formatında Zaman Damgası Nasıl Yazılır?
a) Web Sayfası
Yılmaz D. 2023. Genome editing basics. GenTech Learning Hub. [accessed 2024 Apr 13]. https://www.gentechhub.org/genome-editing
b) Video İçeriği (YouTube / Vimeo / vs.)
Aydemir A. 2022. Metabolik sendromda hücre yanıtı
. Istanbul Med Univ Channel. [accessed 2023 Jul 18 17:23 UTC]. https://www.youtube.com/watch?v=abcd1234
c) Veri Seti
TUBITAK. 2022. Türkiye iklim veri seti 2000–2021 [dataset]. Ankara (TR): Meteoroloji Genel Müdürlüğü. [accessed 2023 Oct 2 11:00 UTC]. https://iklimdata.gov.tr/set2022
d) Yazılım / Script
Öztürk B. 2023. GeneMatcher script [software]. GitHub. [accessed 2024 Feb 1 14:42 UTC]. https://github.com/bozturk/genematcher
Metin İçi Atıfta Zaman Damgası Kullanımı
Metin içinde zaman damgası kaynakçaya yansır, doğrudan cümle içinde saat bilgisi verilmesine gerek yoktur.
Doğru:
Son raporlara göre sıcaklık eğilimleri artmaktadır (Yılmaz 2023).
Kaynakçada:
Yılmaz D. 2023. … [accessed 2024 Apr 13]. https://…
CSE’de Zaman Damgası ve Versiyonlama
Bazı kaynaklar belirli sürümlerle yayımlanır. Bu durumda versiyon bilgisi zaman damgasıyla birlikte verilir:
Örnek:
Kim H. 2023. Genomic insights pipeline v2.1 [software]. [accessed 2023 Dec 11]. https://zenodo.org/record/8235012
Versiyon numarası ayrıca belirtilmeli, kaynak değiştiğinde yeni versiyona atıf yapılmalıdır.
Sık Yapılan Hatalar
| Hata | Açıklama | CSE’ye Göre Doğru Biçim |
|---|---|---|
| “erişim tarihi: 2023-11-05” yazmak | Türkçe ve ISO formatı karışık | [accessed 2023 Nov 5] |
| Saat bilgisi yazarken zaman dilimi belirtmemek | Takip edilebilirlik zorlaşır | 14:00 yerine 14:00 UTC |
| Güncellenebilir içerikte erişim tarihi belirtmemek | Bilgi kaynağı izlenemez | Erişim tarihi şart |
| Web içeriğine tarih vermemek | Kaynağın geçerliliği belirsizleşir | [accessed …] mutlaka eklenmeli |
Zaman Damgası Kullanımında Pratik Öneriler
-
Web kaynaklarında her zaman erişim tarihi belirtin.
-
Saat bilgisi yalnızca teknik veya dinamik içeriklerde gereklidir.
-
Zaman damgası formatını metin boyunca tutarlı kullanın.
-
Referans yazılımlarında (Zotero, Mendeley) “accessed” alanını boş bırakmayın.
-
Erişim tarihlerinde aylar İngilizce, kısaltılmadan ve baş harfi büyük yazılmalı.
Zaman Damgası ile İlgili Örnek Kaynakça Girişleri
-
Web Sitesi:
Koç E. 2023. Cell signaling mechanisms. BioSignal Portal. [accessed 2024 May 1]. https://biosignal.org/cell-signal-2023
-
Preprint:
Demirtaş F, Çelik N. 2023. Genome-scale metabolic modeling [preprint]. bioRxiv. [accessed 2023 Nov 10]. https://doi.org/10.1101/2023.09.20.000212
-
Veri Seti:
TUBITAK. 2022. Turkish biodiversity records [dataset]. [accessed 2023 Aug 5 08:30 UTC]. https://tubitakdata.org/biodiversity/records2022
Sonuç
Zaman damgası, CSE stilinde yalnızca biçimsel bir ayrıntı değil; aynı zamanda bilimsel verilerin güvenilirliğini ve izlenebilirliğini sağlayan temel bir unsurdur. Özellikle çevrimiçi kaynaklar, video içerikler, veri setleri ve yazılım referanslarında zaman damgası, bilginin hangi tarihte erişildiğini net biçimde sunarak akademik şeffaflık sağlar. Bu yazıda, CSE’ye göre zaman damgası kullanımının kuralları, örnekleri ve yaygın hataları sistemli biçimde aktarılmıştır. Bilimsel yazımın uluslararası standartlara uygun olması ve dijital bilginin doğrulanabilirliğinin sağlanması için zaman damgası her araştırmacının dikkat etmesi gereken bir ayrıntıdır. CSE stilini doğru uygulayan yazarlar, yalnızca yazının biçimsel bütünlüğünü değil, aynı zamanda bilginin güvenilir temellere dayandığını da kanıtlamış olur.
Akademi Delisi, eğitim ve akademik destek alanında kapsamlı hizmetler sunan öncü bir platformdur. Öğrencilerin akademik başarılarına yön verirken, onları bilgiyle buluşturmayı ve potansiyellerini en üst düzeye çıkarmayı amaç edinmiş bir ekibiz. Sitemiz bünyesinde ödevlerden projelere, tezlerden makalelere kadar geniş bir yelpazede destek sağlıyoruz. Alanında uzman yazarlarımız, öğrencilere özgün içerikler sunarken, aynı zamanda onlara araştırma, analiz ve yazım konularında rehberlik ederek kendilerini geliştirmelerine yardımcı oluyor.
Akademik hayatın zorluklarıyla başa çıkmak artık daha kolay. Akademi Delisi olarak, öğrencilere sadece ödevlerinde değil, aynı zamanda araştırma projelerinde, tez çalışmalarında ve diğer akademik gereksinimlerinde de destek sağlıyoruz. Sunduğumuz kaliteli hizmetler sayesinde öğrenciler zamanlarını daha verimli bir şekilde kullanabilirler. Uzman ekibimiz, her bir öğrencinin ihtiyaçlarına özel çözümler üreterek, onların akademik hedeflerine ulaşmalarına katkı sağlar.
Gelişmiş kaynaklara erişimden akademik yazım kurallarına, araştırma yöntemlerinden kaynakça oluşturmaya kadar her aşamada öğrencilere destek sunan Akademi Delisi, eğitimde yeni bir perspektif sunuyor. Amacımız, öğrencilere sadece geçici çözümler değil, aynı zamanda uzun vadeli öğrenme ve başarıya giden yolda rehberlik etmektir.
accessed 2024 format cse accessed date cse bilimsel yazım timestamp citation yazım saati cse cse access date yazım hatası cse access time yazımı cse accessed field cse accessed örnekleri cse citation access date cse citation access field cse citation best practice cse citation date example cse citation time örneği cse citation with time cse citation yazım biçimi cse data citation timestamp cse date of access cse erişim tarihi yazımı cse kaynak güncelleme tarihi cse kaynak yazımı accessed cse metadata zaman bilgisi cse preprint accessed date cse source accessed cse stilinde zaman bilgisi cse style date format cse timestamp formatı cse timestamp kullanımı cse timestamp örneği cse veri erişim tarihi cse zaman damgası dataset accessed date cse dynamic content cse yazımı erişim saati örnek cse erişim tarihi yazımı cse internet kaynağı zamanı cse kaynak gösterme timestamp kaynak güncelleme zamanı cse open access timestamp cse saatli erişim tarihi cse timestamp in scientific writing timestamp required cse utc cse accessed veri seti zaman damgası video sunum cse timestamp web citation date cse web kaynağı erişim tarihi cse yazılım cse citation yazılım kaynakça erişim zaman damgası örnek cse