Akademi Araştırmalarında Ki-Kare Testi Örnekleri
Sosyal bilimler, sağlık, eğitim ve işletme araştırmalarında sıklıkla kullanılan istatistiksel testlerden biri Ki-Kare testi (Chi-Square Test)’dir. Özellikle kategorik veriler arasında ilişki olup olmadığını anlamak için kullanılan bu test, araştırmacılara bağımsız değişkenler ile bağımlı değişkenler arasındaki dağılımın rastlantısal mı yoksa anlamlı mı olduğunu gösterir.
Akademik çalışmaların çoğunda araştırmacılar, cinsiyet ile tutum, eğitim seviyesi ile tercih, gelir düzeyi ile tüketim alışkanlıkları gibi kategorik değişkenler arasındaki ilişkileri incelemek ister. Bu noktada Ki-Kare testi devreye girer. Ancak Ki-Kare testinin yalnızca bir p değeri üretmekle sınırlı olmadığını; aynı zamanda frekans dağılımlarının karşılaştırılması, beklenen değerlerle gözlenen değerlerin kıyaslanması ve etki büyüklüğünün hesaplanması gibi birçok boyutu olduğunu bilmek gerekir.
Bu yazıda, Ki-Kare testinin temel mantığı, varsayımları, farklı türleri, SPSS gibi yazılımlarda uygulama biçimleri, örnek vaka analizleri ve akademik raporlarda nasıl sunulacağı ayrıntılı şekilde ele alınacaktır.
1. Ki-Kare Testinin Tanımı
Ki-Kare testi, gözlenen frekanslar ile beklenen frekanslar arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığını test eden bir yöntemdir. Kategorik verilerle çalışıldığı için nominal ve ordinal ölçeklerde sıkça kullanılır.
2. Ki-Kare Testinin Temel Mantığı
Burada O gözlenen değerleri, E ise beklenen değerleri ifade eder. Sonuç, bir dağılım tablosunda karşılaştırılır ve anlamlılık değerlendirilir.
3. Ki-Kare Testinin Varsayımları
-
Veriler bağımsız olmalıdır.
-
Kategoriler birbirini dışlamalıdır.
-
Beklenen frekansların en az %80’i 5’in üzerinde olmalıdır.
-
Veri sayısı çok düşükse Fisher’s Exact Test gibi alternatifler tercih edilmelidir.
4. Ki-Kare Testi Türleri
-
Pearson Ki-Kare Testi: En yaygın kullanılanıdır.
-
Likelihood Ratio Testi: Daha küçük örneklemler için uygundur.
-
Fisher’s Exact Test: Beklenen frekansların düşük olduğu tablolarda kullanılır.
-
Yates Düzeltmesi: 2×2 tablolarda hata payını azaltmak için uygulanır.
5. SPSS’te Ki-Kare Testi Uygulaması
-
Analyze → Descriptive Statistics → Crosstabs adımları izlenir.
-
Çapraz tabloda bağımsız ve bağımlı değişkenler seçilir.
-
“Statistics” bölümünden “Chi-Square” işaretlenir.
-
Sonuç tablosunda Ki-Kare değeri, serbestlik derecesi (df) ve p değeri raporlanır.
6. Örnek 1: Cinsiyet ile Sigara Kullanımı İlişkisi
Araştırmada cinsiyet ile sigara kullanımı incelenmiştir. Sonuç: χ²(1, N=200)=5.67, p=0.018.
Yorum: Cinsiyet ile sigara kullanımı arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki vardır.
7. Örnek 2: Eğitim Seviyesi ile Teknoloji Kullanımı
Eğitim seviyesi (ilkokul, lise, üniversite) ile akıllı telefon kullanım düzeyi karşılaştırıldığında, p<0.05 çıkarsa, eğitim seviyesi arttıkça teknoloji kullanımında anlamlı bir farklılık olduğu sonucuna varılır.
8. Beklenen Frekans Sorunu
Eğer tabloda bazı hücrelerde beklenen frekans 5’in altındaysa, testin güvenilirliği azalır. Bu durumda veriler birleştirilebilir veya alternatif testlere başvurulabilir.
9. Etki Büyüklüğü (Effect Size)
Sadece p değerine bakmak yeterli değildir. Cramer’s V veya Phi katsayısı ile ilişkinin gücü ölçülmelidir. Örneğin, V=0.25 orta düzeyde bir ilişkiye işaret eder.
10. Ki-Kare Testinde Yorumlama Hataları
-
p değerini yanlış anlamak (p<0.05 ilişki var, p>0.05 ilişki yoktur).
-
Küçük örneklemde sonuçlara aşırı güvenmek.
-
Etki büyüklüğünü raporlamamak.
11. Sağlık Araştırmalarında Ki-Kare Kullanımı
Örneğin, “Hastaların cinsiyetine göre belirli bir hastalığa yakalanma durumu” incelenebilir. p<0.05 çıkarsa, cinsiyetin hastalıkla ilişkili olduğu yorumu yapılır.
12. Eğitim Alanında Kullanım
Öğrencilerin ders başarıları ile ders çalışma yöntemleri arasındaki ilişki incelenebilir. Beklenen frekanslara göre dağılımlar farklı ise anlamlı sonuç elde edilir.
13. Sosyal Bilimlerde Kullanım
Bir kamuoyu araştırmasında “siyasi tercih” ile “medya kullanımı” arasındaki ilişki test edilebilir. Ki-Kare bu tür ilişki analizlerinde sıklıkla kullanılır.
14. İşletme Araştırmalarında Kullanım
Müşterilerin yaş grupları ile alışveriş tercihleri arasında ilişki olup olmadığı analiz edilebilir. Örneğin, gençlerin online alışverişe daha fazla yöneldiği bulunabilir.
15. Veri Görselleştirme ile Ki-Kare Sonuçları
Çapraz tablolar bar grafiklerle desteklenebilir. Bu sayede hangi gruplarda farklılıklar yoğunlaşıyor görsel olarak anlaşılır.
16. Ki-Kare ile Hipotez Testi
-
H0: Değişkenler arasında ilişki yoktur.
-
H1: Değişkenler arasında ilişki vardır.
p<0.05 olduğunda H0 reddedilir.
17. Ki-Kare ile Regresyon Arasındaki Fark
Ki-Kare kategorik değişkenler arasındaki ilişkiyi ölçerken, regresyon bağımlı ve bağımsız değişkenler arasındaki yönlü etkiyi ölçer.
18. Ki-Kare Testinde Yazılım Karşılaştırması
-
SPSS: Kullanıcı dostudur.
-
R: Daha esnek ve gelişmiş testler yapılabilir.
-
Python:
scipy.stats.chi2_contingency()fonksiyonu kullanılır.
19. Akademik Tezlerde Raporlama
Örnek bir raporlama:
“Cinsiyet ile medya tercihi arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur, χ²(2, N=300)=12.45, p<0.01, Cramer’s V=0.20.”
20. Etik Boyut
Araştırmacılar, Ki-Kare testinde anlamlı sonuç çıkmasa bile bunu dürüstçe raporlamalıdır. Sadece anlamlı çıkan ilişkilerin yayınlanması etik ihlaldir.
Sonuç
Ki-Kare testi, akademik araştırmalarda kategorik veriler arasındaki ilişkilerin incelenmesinde en temel istatistiksel yöntemlerden biridir. Basit ama güçlü yapısı sayesinde sosyal bilimlerden sağlığa, eğitimden işletmeye kadar birçok alanda kullanılır. Ancak doğru sonuçlar elde edebilmek için testin varsayımlarına dikkat edilmeli, p değeri yanında etki büyüklüğü de raporlanmalı ve elde edilen bulgular araştırmanın teorik çerçevesiyle ilişkilendirilmelidir.
Doğru yorumlandığında, Ki-Kare testi araştırmalara güvenilirlik ve geçerlilik kazandırır. Yanlış yorumlandığında ise hem istatistiksel hem de bilimsel hatalara neden olabilir. Bu nedenle araştırmacıların, Ki-Kare testini sadece teknik bir analiz değil, aynı zamanda metodolojik bir araç olarak görmeleri gerekir.
Akademi Delisi, eğitim ve akademik destek alanında kapsamlı hizmetler sunan öncü bir platformdur. Öğrencilerin akademik başarılarına yön verirken, onları bilgiyle buluşturmayı ve potansiyellerini en üst düzeye çıkarmayı amaç edinmiş bir ekibiz. Sitemiz bünyesinde ödevlerden projelere, tezlerden makalelere kadar geniş bir yelpazede destek sağlıyoruz. Alanında uzman yazarlarımız, öğrencilere özgün içerikler sunarken, aynı zamanda onlara araştırma, analiz ve yazım konularında rehberlik ederek kendilerini geliştirmelerine yardımcı oluyor.
Akademik hayatın zorluklarıyla başa çıkmak artık daha kolay. Akademi Delisi olarak, öğrencilere sadece ödevlerinde değil, aynı zamanda araştırma projelerinde, tez çalışmalarında ve diğer akademik gereksinimlerinde de destek sağlıyoruz. Sunduğumuz kaliteli hizmetler sayesinde öğrenciler zamanlarını daha verimli bir şekilde kullanabilirler. Uzman ekibimiz, her bir öğrencinin ihtiyaçlarına özel çözümler üreterek, onların akademik hedeflerine ulaşmalarına katkı sağlar.
Gelişmiş kaynaklara erişimden akademik yazım kurallarına, araştırma yöntemlerinden kaynakça oluşturmaya kadar her aşamada öğrencilere destek sunan Akademi Delisi, eğitimde yeni bir perspektif sunuyor. Amacımız, öğrencilere sadece geçici çözümler değil, aynı zamanda uzun vadeli öğrenme ve başarıya giden yolda rehberlik etmektir.
akademik makale ki kare testi akademik tezlerde ki kare raporlama anket verilerinde ki kare bar grafik ve ki kare beklenen frekans sorunu çapraz tablolar ve ki kare chi square test açıklama chi square test output cinsiyet sigara kullanımı analizi cramer’s v yorumu crosstabs ki kare testi eğitim seviyesi teknoloji kullanımı fisher’s exact test işletme araştırmalarında ki kare istatistiksel ilişki testi kategorik analiz yöntemleri kategorik verilerde ki kare ki kare analizinde sık yapılan hatalar ki kare etik raporlama ki kare ile regresyon farkı ki kare p değeri yorumu ki kare sonuçlarının yorumlanması ki kare testi nedir ki kare testi örnekleri ki kare testi uygulama rehberi ki kare testi varsayımları ki kare testinde anlamlılık düzeyi ki kare testinde etki büyüklüğü ki kare testinde hata ki kare testinde hipotez ki kare testinde raporlama ki kare ve hipotez testi Ki-kare testi formülü Ki-kare testi nasıl yapılır küçük örneklem ki kare likelihood ratio ki kare müşteri tercihleri ki kare öğrenci başarı ki kare testi phi katsayısı python ki kare analizi r programlama ki kare sağlık araştırmalarında ki kare sosyal bilimlerde ki kare spss chi square çıktısı spss ki kare testi veri analizi ki kare örnekleri veri görselleştirme ki kare yates düzeltmesi